Voetbal is niet de enige sport met sporen van de Tweede Wereldoorlog. Op de golfbaan naast Kamp Amersfoort ligt een massagraf met Sovjet-soldaten.
Nieuw onderzoek van Kamp Amersfoort toont aan dat de executie van 77 Sovjet-gevangenen op 9 april 1942 heeft plaatsgevonden op de huidige locatie van de nabij gelegen golfbaan. De onderzoekers melden dat er een kaart is gevonden van de Nederlandse Genie uit 1947, waarop het massagraf is ingetekend op een positie zuidelijk naast het einde van de schietbaan.
‘Dit wordt bevestigd op een luchtfoto uit 1947. Hierop is het terrein van Kamp Amersfoort en het voorgelegen bosgebied duidelijk te onderscheiden. Ook is op de afbeelding een grafkuil waarneembaar, zuidelijk naast einde van de schietbaan. Deze positie bevindt zich tegenwoordig op golfbaan De Hoge Kleij ter hoogte van hole 9. Bij deze hole bevindt zich tegenwoordig bovendien een kuil die voldoet aan de in 1947 opgegeven maten van het massagraf.’
Oorlogsverleden
Na deze vondst is natuurlijk de vraag wat er gaat gebeuren op die golfbaan. Komt er op die plek bijvoorbeeld een monument?
Het kan dan helpen om te kijken naar andere golfbanen in Nederland, want het is niet voor de eerste keer dat deze sport wordt geconfronteerd met de oorlogsgeschiedenis. Zoals Golf.nl al schreef: ‘Op veel Nederlandse golfbanen is de historie zichtbaar.’
De Golfbanen van Golfclub Heelsum en het Rijk van Nijmegen bijvoorbeeld liggen precies op de plek van Operatie Market Garden van september 1944. In Heelsum is één van de lussen daarom vernoemd naar Airborne. Golfbaan de Hooge Rotterdamsche is gebouwd op het puin van de bombardementen in de meidagen van 1940. De baan in Domburg was vaak het doelwit van bombardementen en beschietingen.
De Britse generaal Bernard Montgomery noemde de baan in Eindhoven in zijn memoires, zo staat in het boek Eindhovensche Golf: ‘Op de ochtend van 16 december 1944 besloot ik naar Eindhoven te vliegen. Ik wilde daar landen op de golfbaan en een paar holes spelen. Dai Rees, een bekende golfprofessional, was daar chauffeur van de bevelvoerende luchtmachtofficier in Eindhoven. Ik vroeg Rees of hij me wilde opwachten, wanneer ik met een paar golfclubs op de baan zou landen. Onder het spelen werden we gestoord door het bericht dat de Duitsers een zware aanval hadden ondernomen op het front van het Eerste Ameríkaanse Leger. Ik nam afscheid van Rees en vloog meteen terug naar míjn hoofdkwartier te Zonhoven in België.’
Bert en Hans Kuik werden doodgeschoten op het terrein van de Roosendaalsche Golf-Club. Foto’s via Oorlogsbronnen.
Dodelijke slachtoffers
De golfbaan naast Kamp Amersfoort is ook niet de enige, waarop dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Op de baan in Eindhoven is minstens één vliegtuig neergestort, waarbij alle inzittenden zijn omgekomen. Volgens het jubileumboek uit 2005 was er eerder in de oorlog ook al een crash geweest. Hiervoor zijn gedenktekens geplaats, aldus Golf. nl., met de tekst ‘Laten wij gedenken dat de bemanning haar leven gaf opdat wij in vrijheid kunnen leven en golfen.’
De broers Bert Kuik en Hans Kuik werden op 3 november 1944 doodgeschoten op het terrein van de Roosendaalsche Golf-Club, 17 en 18 jaar oud. Eerder die dag waren zij op heterdaad betrapt bij hun werk voor de Arnhemse scholierenverzetsgroep Rolls Royce. Ze werden gearresteerd door Nederlandse SS’ers, waarna Friedrich August Enkelstroth van de Sicherheitsdienst het tweetal met een nekschot fusilleerde op de golfbaan. Daar vonden ze een tijdelijk graf.
De vereniging schreef hierover in het jubileumboek van 1995 ter ere van het eeuwfeest. ‘Een triest incident in de geschiedenis van de R.G.C., waarmee de club even acuut bij het geweld van de oorlog werd betrokken.’ Op die plek hangt nog steeds een herinneringsbord, als nagedachtenis.