Het onderzoek naar de oorlogsslachtoffers in het Nederlandse voetbal concentreert zich de komende maanden op de provincie Zuid-Holland. Er zijn daar minimaal 700 voetballers gedood tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar van pas 300 slachtoffers zijn de gegevens bekend.
Die Haghe-B.Z.W in 1944. Foto via het Haags Gemeentearchief
In Zeist hangt het KNVB-monument met de namen van 2212 oorlogsslachtoffers van deze organisatie. Na twee jaar onderzoek zijn de bijhorende gegevens gevonden van ongeveer 1500 voetballers, waarbij er ook nog eens zo’n 500 namen zijn gevonden van nog onbekende slachtoffers. Deze onderzoeksresultaten worden verwerkt op deze website.
Het totaalaantal van gedode voetballers staat zo dus op ongeveer 2700, maar dat moeten er veel meer zijn – vermoedelijk minimaal het tweevoudige. Om hier meer zicht op te krijgen, wordt in de komende maanden gericht onderzoek gedaan naar de provincie Zuid-Holland, waar minstens 700 voetballers zijn omgekomen – meer dan een kwart van het totaalaantal in heel Nederland!
Op de kaart hieronder is weergegeven uit welke plaatsen deze slachtoffers kwamen. Als je op een voetballertje klikt, staat ook om welk aantal het gaat. In Rotterdam bijvoorbeeld zijn tot nu toe 255 slachtoffers gevonden, in Den Haag 237 en in Lisse twee.
Karel Kramer
In samenwerking met Omroep West zijn we begonnen bij voetbalclub HBS, waar de club nog in het bezit is van bijzonder archiefmateriaal uit de oorlogsjaren. Zo dook de naam op van Karel Kramer, een speler van het eerste elftal die in 1943 werd gedood aan het Oostfront. Op het eerste gezicht klinkt dat als een gevalletje collaboratie, maar het is wat ingewikkelder. Kramer was namelijk een geboren Oostenrijker en werd als jongentje geadopteerd. Vanwege zijn herkomst kreeg hij na de Anschluss van 1938 de Duitse nationaliteit, waardoor hij waarschijnlijk werd gedwongen om in Duitse dienst te treden.
En zo zijn er nog eens honderden voetballers, van wie we niet weten onder welke omstandigheden ze zijn omgekomen. Dat gaat dan vooral om de honderden Joodse vermoorde voetballers, van wie we in de meeste gevallen hoogstens de achternaam en de initialen zijn bewaard, vooral de leden van de Haagse club De Ooievaars en het Rotterdamse SML. Er zijn echter nog veel meer Joodse namen onbekend, omdat er niemand meer was om die door te geven aan de KNVB.
Na Groningen, Drenthe, Gelderland en Zeeland is Zuid-Holland de vierde provincie, die wordt onderzocht. Alle aanvullingen, opmerkingen en vragen vanuit Zuid-Holland zijn daarom welkom, ook van de archieven in deze provincie. Dat kan via ons contactadres hier.